Kadınların ergenlik, menstürasyon, hamilelik ve menapoz dönemlerinde vücutlarındaki cinsiyet hormonlarının seviyesinde değişiklikler meydana gelir. Hormon seviyesindeki bu dalgalanmalar, ağız ve diş sağlığını etkiler.

ERGENLİK ÇAĞINDA AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI

Özellikle menstürasyon dönemlerinde hormonal değişikliklere bağlı olarak dişetleri hassaslaşır. Bu dönemlerde dişetlerinde iltihabın belirtileri olan kızarıklık ve kanama görülebilir. Ayrıca menstürasyon döneminde uçuk ve aft gibi lezyonlara daha sık rastlanır.

HAMİLELİKTE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI

Hamilelik döneminde ağız ve diş sağlığı büyük önem kazanır. Çünkü bu dönemde hem hormonal değişiklikler nedeniyle ağız sağlığında sorunlar yaşanabilir, hem de oluşan bu sorunların tedavi edilmesi sırasında bazı riskler söz konusudur.

Hamilelik sırasında meydana gelen en önemli değişiklik östrojen ve progesteron hormonlarının seviyesinin yükselmesidir. Bu durum dişler üzerindeki plak birikiminin artmasına, dolayısıyla mevcut dişeti hastalıklarının büyümesine ve daha rahatsız edici bir hal almasına neden olur. Bu durum özellikle 2. 3. aylık dönemde (hamilelik 3 tane 3er aylık dönemden oluşur ve bu dönemler trimestr olarak adlandırılır) dönemde hamile kadınların çoğunu etkiler.

Hamilelikte dişeti hastalıklarının yanısıra, hamilelikte epulis olarak adlandırılan dişeti büyümeleri görülebilir. Bu büyüme hamileliğin sonlarına doğru veya hamilelikten sonra kendiliğinden iyileşir. Ancak çiğneme ve ağız bakım işlemleri sırasında rahatsızlık veriyorsa , alınması
gerekebilir.

Hamilelik sırasında beslenme hem annenin hem de bebeğin genel sağlığı ve ağız ve diş sağlığı açısından oldukça önemlidir. Hamileliğin 5-6. haftalarında bebeğin diş gelişimi başlar. Bu nedenle bebeğin ağız ve diş sağlığı açısından, hamilelik dönemi boyunca yeteri kadar protein, A,C,D vitaminleri, kalsiyum ve fosfor alınmalıdır.

Hamileliğin diş çürümesine etkisi yoktur. Ancak halk arasında bebeğin kendisi için gerekli olan kalsiyumu annenin dişlerinden alarak, annenin dişlerinin çabuk çürümesine yol açtığı düşünülmektedir. Eğer ağız ve diş bakımı yeterli yapılırsa çürük oluşmaz. Hamileliğin diş çürüğüne etkisi, sadece yaşanan bulantılar sonucunda oluşan kusmanın, ağız ortamındaki asiditeyi arttırması şeklindedir ki, zaten dişler fırçalandığında bu asidite ortadan kalkar.

HAMİLELİK SIRASINDA DİŞ TEDAVİSİ YAPILABİLİR Mİ?

Hamileliğin ilk ve son üç ayında diş tedavisi yapılması sakıncalıdır. Meydana gelen sorunların tedavisi ancak 4. ve 6. aylar arasında gerçekleştirilebilir. Diğer dönemlerde işlem yapılması düşüğe veya erken doğuma neden olabilir. Mecbur kalınan acil durumlarda, var olan sorunun mu, yoksa uygulanan tedavinin mi bebeğin gelişimini daha fazla etkileyeceği göz önüne alınarak, gerekirse jinekoloğa danışılarak karar verilir. Gerçekleşebilecek komplikasyonları ortadan kaldırabilmek için, aslında en doğrusu hamileliğin planlanması aşamasında dişhekimine başvurularak, gereken tedavilerin önceden uygulanmasıdır.

Hamilelik Sırasında Yapılmaması Gereken İşlemler Var mıdır?

Hamilelik sırasında uygulanan lokal anestezik maddelerin kesinlikle octopressin içermemesi gerekir. Zira bu madde uterusta kasılmaya neden olabileceği için düşüğe veya erken doğuma neden olabilir.

Her ne kadar dişhekimliğinde kullanılan röntgen ışını çok az dozda ve anne karnındaki bebeğe yakın olmasa da, mecbur kalınmadıkça hamilelik sırasında röntgen çekilmemelidir.

Hamilelikte ilaç kullanımı dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Gereksiz ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. Hamilelikte penisilin ve türevlerinin kullanımının bebek için bir sakıncası olmadığı tespit edilmiştir. Ancak tetrasiklin grubu antibiyotiklerin kullanılması, bebeğin dişlerinde tekrasiklin renklenmesi olarak adlandırılan renklenmelerin oluşmasına neden olur.

MENAPOZ DÖNEMİNDE AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI

Menapoz döneminde bayanlarda hem hormonal hem de psikolojik değişiklikler görülmektedir. Bu değişiklikler ağız ve diş sağlığını da etkiler. Menapoz döneminde hamilelik döneminin aksine östrojen seviyesinde azalma meydana gelir. Östrojen kalsiyumun emilmesi için gerekli bir hormondur ve eksikliğinde kemik erimesi meydana gelir. Kemik erimesi vücuttaki tüm kemiklerde meydana gelir. Dişi çevreleyen kemik dokusunda meydana gelen erime, dişin desteğini kaybetmesine neden olduğu için, dişlerin sallanarak kaybedilmesi ile sonuçlanabilir. Bu nedenle, menapoz döneminde kalsiyum seviyesinin yükseltilmesi için, hekim kontrolünde kalsiyum ve kalsiyumun emilimini arttıran D vitamini alınması gerekecektir.

Menapoz döneminde ayrıca ağız kuruluğu, ağızda yanma hissi ve hassasiyet görülebilir.

DOĞUM KONTROL İLAÇLARININ AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞINA ETKİSİ

Doğum kontrol ilaçları içerdikleri hormonlar nedeniyle, hamilelikte görülenlere benzer ağız içi değişikliklere neden olur. Ayrıca, doğum kontrol ilacı kullanımının, diş çekimi sonrası görülebilen alveolit olarak adlandırılan durumun oluşum riskini 3 kat arttırdığı tespit edilmiştir.